MAGONJWA YA KUKU .UMUHIMU WA KUZUIA NA KINGA ZA MAGONJWA

UMUHIMU WA KUZUIA NA KINGA ZA MAGONJWA

Ø  Hupunguza athari za kiuchumi zitokanazo na maambukizi.

Ø  Hulinda afya za kuku ambao hawajaambukizwa.

Ø  Hupunguza kuenea kwa maambukizi kutoka kuku wagonjwa kwenda kuku wasio wagonjwa.

Ø  Huwakinga wanadamu wasipate maambukizi kutoka kwa kuku wagonjwa.

Ø  Huzalisha kuku na bidhaa zenye ubora wa juu ambazo hupata bei nzuri sokoni.

UTEKELEZAJI WA TARATIBU ZA KUZUIA KUENEA KWA MAGONJWA

      Taratibu za Kuzuia Kuenea kwa Magonjwa hutekelezwa kwa lengo la kuzuia uingiaji na usambaaji wa vimelea vya ugonjwa ndani na kati ya vijiji, kaya na mashamba. Taratibu hizi ni pamoja na kuweka karantini ambapo magonjwa na vimelea vya ugonjwa huzuiwa kuingia katika eneo fulani, au vimelea huharibiwa na kuzuiwa sehemu moja ili

visipenye kuingia maeneo mengine. Hivyo basi, taratibu za kuzuia kuenea kwa magonjwa zina vipengele vikuu vitatu: karantini, kudhibiti njia za usafirishaji na usafi wa maeneo.

Programu imara ya kuzuia kuenea magonjwa ni muhimu sana ili uweze kuendelea kuwa na kuku wenye afya. Unapotayarisha programu hii katika shamba la kuku, vipengele vitatu vya kuzingatia ni:

1. Eneo lilipo shamba au banda: Shamba au banda la kuku liwe mbali na mashamba mengine ya ndege na mifugo mingine. Ni vyema banda moja likawa na kuku wa umri mmoja ili kuzuia vimelea vya magonjwa

kuendelea kubaki bandani.

2. Ramani ya shamba au banda: Kujenga uzio ili kuzuia watu wasiohusika kuingia shambani au bandani. Mchoro wa mabanda upunguze pita pita za watu na uwezeshe usafi na upuliziaji wa dawa kufanyika kwa urahisi. Jenga mabanda yenye nyavu ambayo ndege pori na panya hawawezi kuingia.

3. Taratibu za kuendesha shughuli za shamba: Zuia kuingizwa na kuenezwa kwa magonjwa shambani

kwa kudhibiti uingiaji wa watu, vyakula, vifaa, wanyama na magari ndani ya shamba.

Hatua za Tahadhari za Kuzuia Kuingia na Kuenea kwa Magonjwa Shambani

Ø  Tenganisha ndege kufuatana na aina ya ndege na umri wao

Ø  Weka karantini kwa ndege/kuku wapya ili wachunguzwe kwa kipindi kisichopungua wiki mbili

kabla ya kuingizwa shambani au bandani.

Ø  Usiruhusu tabia ya kuchangia vifaa/vyombo kama vile makasha ya mayai, makreti ya kubebea kuku

kati ya shamba na shamba, n.k.

Ø  Wafanyakazi waanze kuwahudumia kuku wenye umri mdogo kabla ya wale wenye umri mkubwa.

Ø  Usiruhusu watoto kucheza na kuku.

Ø  Jaribu kuzuia idadi ya wageni wanaoingia shambani/bandani.

Ø  Weka utaratibu wa kuangamiza mizoga ya kuku.

Ø  Anzisha programu jumuishi ya kudhibiti wadudu/wanyama waharibifu.

Ø  Panga utaratibu mzuri wa kuwapa kuku huduma ya maji na kufanya usafi.

Ø  Panga utaratibu mzuri wa kuzoa taka na mizoga ya kuku.

Ø  Panga utaratibu mzuri wa kusafisha banda na kupulizia dawa.

Ø  Vifaa visafishwe na kuwekwa dawa ya kuua vijidudu kabla ya kuingizwa shambani.

Ø  Hakikisha magari yanapoingia shambani yanapita katika kidimbwi chenye dawa ya kuua vimelea

vya magonjwa.

Ø  Hakikisha mfanyakazi anabadilisha viatu/mabuti kabla ya kuingia katika kila banda

Ø  Weka taratibu nzuri za kuingia shambani, ikiwa ni pamoja na kuhakikisha usafi wa viatu na mikono; au wageni na wafanyakazi kubadilisha nguo/viatu na kuvaa mabuti.

MAGONJWA MUHIMU YA KUKU/NDEGE WAFUGWAO

Ugonjwa ni nini? Ugonjwa ni mabadiliko kutoka katika afya ya kawaida ya mnyama/kuku. Hali hii hutokea pale

vimelea au vijidudu vinapoingia mwili wa mnyama, kwa kula vyakula vyenye sumu, au inapotokea kuna uhaba wa lishe au madini mwilini.

TOFAUTI ZA MUONEKANO KATI YA KUKU MWENYE AFYA NA KUKU MGONJWA

KUKU MWENYE AFYA NZURI

Ø  Macho na sura angavu

Ø  Hupenda kula na kunywa maji

Ø  Pua zilizo safi, upanga na undu mwekundu, manyoya

laini na yaliyopangika vizuri

Ø  Hupumua kwa utulivu

Ø  Sehemu ya kutolea haja huwa kavu

Ø  Kinyesi kikavu, cheupe na kisicho na rangi

Ø  Hutaga mayai kawaida

KUKU ASIYE NA AFYA NZURI

Ø  Huonekana mchovu na dhaifu

Ø  Hula na kunywa kidogo au zaidi ya kawaida

Ø  Hutoa kamasi puani, ute na matongotongo; manyoya

yaliyovurugika

Ø  Hupumua kwa shida na kwa sauti

Ø  Sehemu ya kutolea haja inakuwa na unyevunyevu na

kinyesi kuganda

Ø  Huharisha, kinyesi huwa na damu au minyoo

Ø  Hutaga mayai machache au husimama kutaga kabisa

Ø  Huwa na tabia ya kujitenga na wenzake katika kundi

RABIES [KICHAA CHA MBWA]

RABIES [KICHAA CHA MBWA]

Ugonjwa wa mifugo uenezwao na mate ya mnyama mwenye ugonjwa huu na kusababisha mabadiliko kwenye mishipa ya fahamu kupooza na kufa.

Viini vya magonjwa, ugonjwa huu huletwa na virus [rhabdovirus]

Uenezwaji, mate kupita kwenye jekaha

DALILI

Ø  Mnyama anabadilika tabia mkali mpole/mpole mkali

Ø  Hapendi kelele wala mwanga mkali

Ø  Hupenda kujificha kwenye sehemu za giza

Ø  Kama hakufungwa hukimbia ovyo huku akiuma

Ø  Wakati mwingine hujin’gata mwenyewe

Ø  Misuli ya taya hulemaa na mate hutoka ovyo

DALILI ZA MZOGA

Ø  Mzoga atakua amekonda

Ø  Tumboni kunaweza kua na vitu ambavyo si vya kawaida mfano mawe n.k

KUZUIA, kuchanja na kuweka karantine

Procedure of conducting clinical diagnosis.

Procedure:

(1)   Registration :- general information regarding the patient

Ø  Animal species.

Ø  Identification number or name.

Ø  Breed, sex, age, colour of the coat.

Ø  Type e.g. draught animal.

Ø  Address of the client.

(2)   Anamnesis :- history

                                i.            Anamnesis vitae:- life history

Ø  Condition of the animal before illness.

Ø  Type of management and husbandry practices.

Ø  The plane of nutrition/ animal nutrition.

Ø  Water supply (individual or communal)

Ø  Animal use e.g. draught, beef, diary, dual purpose.

Ø  Previous illness.

                              ii.            Anamnesis morbi :- disease history, consider the following;

Ø  The date an animal was discovered to be sick.

Ø  Under which or what conditions e.g. after vaccination, longer draught or feeding on some pastures.

Ø  The possible cause of illness.

Ø  Clinical signs observed.

Ø  Was there any attempt to treat the animal and what was the response of the drug used?

Ø  Is the condition improving or worsening.

Ø  What are the common infectious diseases in the locality?

Ø  Any common food poisoning.

Ø  Is there any possible animal contact and contact with game animals?

(3)   Habitus: - bodily condition.

Ø  Actual examination of the body systems.

Ø  Examination of body temperature, pulse rate, respiratory rate.

Ø  Examination of the common integument which includes;

o   Observation

o   Inquiring (questioning)

o   Palpation

o   Percussion; - involve strike to listen the internal sound e.g. tympanic sound.

o   Auscultation: - stethoscope is used to listen into internal sound.

o   Biopsy tissue examination.

o   Examine coat, skin, lymph nodes, mucous membranes and other organs.

(4)   Local status: - status localis, location of clinical signs and the tentative diagnosis.

(5)   Prognosis:- fatal/ grave, favorable, 50%/50%

(6)   Recommendations

Ø  Destroy or dispose.

Ø  Treatment course and drug  of choice

Ø  Prophylaxis/disease control.

Ø  Hygienic measure.

Ø  Better husbandry practices.